Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024’e ilişkin üretim yöntemiyle hesaplanan Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, Türkiye ekonomisi geçen yıl yüzde 3,2, 2024’ün son çeyreğinde de yüzde 3 büyüme kaydetti.
Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 63,5 artarak 43 trilyon 410 milyar 514 milyon lira olarak gerçekleşti.
GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, 2024’te bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak, inşaat sektörü toplam katma değeri yüzde 9,3, ürün üzerindeki vergiler eksi sübvansiyonlar yüzde 7,7, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 4,9, tarım yüzde 3,9, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 3,4, hizmetler yüzde 3,1, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,4, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 1,8, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 1,4, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 1,2 ve sanayi yüzde 0,5 arttı.
Kişi başına GSYH değeri, 2024’te cari fiyatlarla 507 bin 615 lira (15 bin 463 dolar) olarak hesaplandı.
Öte yandan TÜİK, geçen yılın ilk ve üçüncü çeyreklerine ilişkin büyüme rakamlarında revizyona gitti.
AA Finans Büyüme Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, 2024 yılının 4. çeyreğinde Türkiye ekonomisinin yüzde 2,98 büyümesini öngörmüştü. Ekonomistlerin 2024 yılının tamamına ilişkin büyüme beklentilerinin ortalaması ise yüzde 3,12 düzeyinde olmuştu.
Türkiye ekonomisinin 2020’den bu yana büyüme hızı, yıllar ve çeyrekler itibarıyla şöyle:
| Yıllar | 1.Çeyrek | 2. Çeyrek | 3. Çeyrek | 4. Çeyrek | Yıllık |
| 2020 | 4,3 | -10,4 | 6,4 | 6,3 | 1,9 |
| 2021 | 7,5 | 22,3 | 8 | 9,7 | 11,4 |
| 2022 | 7,8 | 7,6 | 4,1 | 3,3 | 5,5 |
| 2023 | 4,5 | 4,6 | 6,5 | 4,6 | 5,1 |
| 2024 | 5,4 | 2,4 | 2,2 | 3 | 3,2 |
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, söz konusu çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,7, takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 3,1 arttı.
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, geçen yılın 4’üncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre cari fiyatlarla yüzde 49 artarak 12 trilyon 704 milyar 50 milyon lira olarak gerçekleşti. GSYH’nin dördüncü çeyrek değeri cari fiyatlarla dolar bazında ise 369 milyar 368 milyon oldu.
Hane halkı nihai tüketim harcamaları
Hane halkı nihai tüketim harcamaları 2024’te bir önceki yıl zincirlemiş hacim endeksine göre yüzde 3,7 arttı ve GSYH içindeki payı yüzde 59,2 oldu. Hane halkı nihai tüketim harcamaları, geçen yılın 4’üncü çeyreğinde bir önceki yılın dönemine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 3,9 yükseldi. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 1,6, gayrisafi sabit sermaye oluşumu da yüzde 6,1 artış kaydetti.
Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre geçen yıl mal ve hizmet ihracatı yüzde 0,9 artarken, ithalatı yüzde 4,1 azaldı. Mal ve hizmet ihracatı, 2024’ün dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 2 azalış, ithalatı ise yüzde 1,6 artış gösterdi.
İş gücü ödemelerinde artış
İş gücü ödemeleri 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 90, net işletme artığı/karma gelir yüzde 46,5 yükseldi. İş gücü ödemeleri geçen yılın 4’üncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 75,4, net işletme artığı/karma gelir yüzde 35,9 yükseliş kaydetti.
İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı 2024’te yüzde 37,9 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise 2023’te yüzde 47 iken geçen yıl yüzde 42,2’ye geriledi.
Tablolar
| Yıl | Cari fiyatlarla GSYH | Cari fiyatlarla GSYH | GSYH Zincirlenmiş Hacim | Değişim oranı |
| (milyon lira) | (milyon dolar) | Endeksi(2009=100) | (yüzde) | |
| 2022 1. Çeyrek | 2.519.789 | 181.490 | 186,9 | 7,8 |
| 2022 2. Çeyrek | 3.424.670 | 219.665 | 201,6 | 7,6 |
| 2022 3. Çeyrek | 4.273.138 | 242.416 | 223,8 | 4,1 |
| 2022 4. Çeyrek | 4.794.179 | 262.243 | 231,2 | 3,3 |
| 2022 Yıllık | 15.011.776 | 905.814 | 210,9 | 5,5 |
| 2023 1. Çeyrek | 4.687.492 | 248.416 | 195,3 | 4,5 |
| 2023 2. Çeyrek | 5.571.440 | 274.908 | 210,9 | 4,6 |
| 2023 3. Çeyrek | 7.759.106 | 298.760 | 238,4 | 6,5 |
| 2023 4. Çeyrek | 8.527.683 | 307.925 | 241,9 | 4,6 |
| 2023 Yıllık | 26.545.722 | 1.130.009 | 221,6 | 5,1 |
| 2024 1. Çeyrek | 8.870.040 | 287.127 | 205,9 | 5,4 |
| 2024 2.Çeyrek | 9.920.835 | 307.235 | 215,9 | 2,4 |
| 2024 3.Çeyrek | 11.915.589 | 358.678 | 243,7 | 2,2 |
| 2024 4.Çeyrek | 12.704.050 | 369.368 | 249,2 | 3 |
| 2024 Yıllık | 43.410.514 | 1.322.408 | 228,2 | 3,2 |
Sektörler
TÜİK verilerine göre, GSYH iktisadi faaliyet kollarına göre zincirlenmiş hacim endeksi değişim oranıysa (yüzde) şöyle:
| 2023 4. çeyrek | 2023 Yıllık | 2024 4.Çeyrek | 2024 Yıllık | |
| Tarım, ormancılık ve balıkçılık | 0,6 | 0,2 | 4,7 | 3,9 |
| Sanayi | 2,8 | 1,7 | 1,4 | 0,5 |
| İmalat sanayisi | 2,8 | 2,5 | 1,4 | -0,2 |
| İnşaat | 9,8 | 7,2 | 8,7 | 9,3 |
| Hizmetler | 4,1 | 7,5 | 3,2 | 3,1 |
| Bilgi ve iletişim | -2,2 | 2,6 | 3,2 | 3,4 |
| Finans ve sigorta faaliyetleri | 5,7 | 8,5 | 3,3 | 4,9 |
| Gayrimenkul faaliyetleri | 4,3 | 3,9 | 1,3 | 2,4 |
| Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri | -0,9 | 2 | 0,2 | 1,4 |
| Kamu yönetimi, eğitim ve sosyal hizmet faaliyetleri | 3,8 | 3,9 | 1,3 | 1,8 |
| Diğer hizmet faaliyetleri | 3,7 | 6,4 | 3,6 | 1,2 |
| Sektörler toplamı | 3,9 | 4,2 | 2 | 2,6 |
| Vergi-sübvansiyon | 10,2 | 12,6 | 10,4 | 7,7 |
| Gayrisafi yurtiçi hasıla (Alıcı fiyatlarıyla) | 4,6 | 5,1 | 3 | 3,2 |
Muhabir: Mert Davut,Mertkan Oruç
