Dünya genelinde yaklaşık 2 milyar Müslümanın kutladığı Ramazan Bayramı’nda, bayram namazının kılınması, aile büyüklerinin ziyaret edilmesi, yoksullara yardım edilmesi ve tatlı ikramları ortak gelenekler arasında yer alıyor.
Bayramda temel ibadetler dünyanın her yerinde aynı olsa da, ülkeden ülkeye değişen bazı benzersiz gelenek ve uygulamalar da mevcut.
Dünyanın dört bir yanındaki farklı kültürlerde Ramazan Bayramı’nın nasıl kutlandığını inceleyen Anadolu Ajansı (AA) muhabiri, bu özel günün geleneklere yansıyan renkli ve özgün yönlerini derledi.
Dünyanın en büyük Müslüman nüfusuna sahip ülkesi Endonezya’da Ramazan Bayramı öncesinde milyonlarca kişi “mudik” adı verilen büyük göç hareketine katılıyor.
Endonezce’de mudik terimi “yelken açmak veya nehir yoluyla udike (yukarı, içe) seyahat etmek” anlamına geliyor.
Şehirlerde çalışan kişiler, bayramı aileleriyle geçirmek için memleketlerine dönerken, bu süreçte ulaşımın sorunsuz sağlanması için ek tren ve otobüs seferleri düzenleniyor.
Malezya’da “açık ev” geleneği
Malezya’da “Hari Raya” olarak bilinen Ramazan Bayramı boyunca “open house” (açık ev) adı verilen etkinlikler düzenleniyor.
Çok kültürlü kimliklerini benimseyen Malezyalılar, aile bireyleri ve komşularının yanı sıra arkadaşlarını veya hiç tanımadıkları insanları evlerine davet ederek bayram coşkusunu paylaşıyor.
Birlikte edilen sohbetlerde kültürel engeller ortadan kaldırılırken, ülke çapında düzenlenen halka açık bayram davetleriyle de birlik ve beraberlik mesajı veriliyor.
Mısır’da Ramazan Bayramı’nın vazgeçilmezi ise “kahk” adlı tatlı kurabiyeler.
Genellikle hurma veya fıstık dolgulu yapılan bu kurabiyeler, bayram öncesinde evlerde hazırlanıyor, aile büyükleriyle ve komşularla paylaşılıyor.
Pakistan’da yeni kıyafetler ve seviyan
Pakistan’da bayram için özel olarak hazırlanan bayramlık kıyafetler büyük önem taşıyor. Bayram öncesinde alışveriş yapan Pakistanlılar, bayram günü yeni kıyafetlerini giyiyor.
Öte yandan hemen hemen her ailede hazırlanan “seviyan” adı verilen erişte tatlısı, bayramlaşmaya gelen misafirlere ikram ediliyor.
Afganistan’da Tokhm-Jangi geleneği
Afganistan’da Ramazan Bayramı, aile ve kabileler arasındaki barışın sağlanması ve dayanışmanın güçlendirilmesi için bir fırsat olarak görülüyor.
Bayrama özgü çeşitli geleneksel oyunların oynandığı Afganistan’da en dikkat çeken oyun, “Tokhm-Jangi” adlı boyanmış yumurtalarla yapılan bir yarışma.
Katılımcılar yumurtalarını birbirine vurarak kırılmayan yumurtayla oyunu kazanmayı hedefliyor.
İran’da ise yeni kıyafetler giymek ve ihtiyaç sahiplerine yardımda bulunmak yaygın uygulamalar arasında yer alırken, farklı etnik grupların kendine özgü bayram gelenekleri bulunuyor.
Batı Afrika’da bayram dansları
Nijerya ve Senegal gibi ülkelerde ise bayram, dini ibadetlerin yanı sıra dans ve müzikle de kutlanıyor.
Geleneksel kıyafetler giyen gruplar, bayram kutlamaları kapsamında sokaklarda dans gösterileri yapıyor. Ayrıca, toplulukların birlikte düzenlediği büyük bayram yemekleri dikkati çekiyor.
Buradaki benzersiz gelenekler arasında “boubou” adı verilen yeni kıyafetler giymek ve çocuklara nakit veya “kunu” adı verilen tatlı kekler şeklinde hediyeler vermek de yer alıyor.
Kuzey Afrika ülkesi Fas’ta Ramazan Bayramı, zengin mutfağıyla öne çıkıyor. Bayram sofralarında kuzu eti, kuskus ve kuru erikli tajin gibi geleneksel lezzetler yer alıyor.
Yemeklerin ardından çeşitli kurabiyeler ve hamur işleri aile ve arkadaşlarla tüketiliyor.
Orta Doğu’da aile buluşmaları
Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar gibi ülkelerde bayram, süslenen ve ışıklarla dekore edilen evlerde büyük aile buluşmalarıyla kutlanıyor.
Aileler, geniş sofralar kurarak geleneksel yemekleri birlikte yerken, çocuklara genellikle “eidiya” adı verilen bayram harçlıkları dağıtılıyor.
Birleşik Arap Emirlikleri’nde bayram, geleneksel ve modern unsurların birleşimiyle kutlanıyor. İnsanlar evlerini süsleyip yeni kıyafetler alırken, havai fişek gösterileri ve hayır organizasyonları gibi kamuya açık etkinlikler bayram coşkusunu artırıyor.
Türkiye’de birlik ve beraberlik ruhu
Türkiye’de Ramazan Bayramı, camilerde kılınan bayram namazının ardından aile büyüklerinin ziyaret edilmesiyle birlik ve beraberlik ruhu içinde kutlanıyor. Çocuklara bayram harçlığı dağıtılırken, büyükler hayır dualarıyla anılır.
Halk arasında “Şeker Bayramı” olarak da bilinen bu özel gün, sevgi ve kardeşliğin simgesi olarak şeker ve tatlı ikramlarıyla kutlanır. Sofraların vazgeçilmezi baklava ve lokum, bayramın en çok paylaşılan lezzetleri arasındadır.
Türkiye’de bayramın bir diğer önemli geleneği ise vefat eden yakınları anmak için mezarlık ziyaretleridir. Aileler, dualarla sevdiklerini yad ederek bayramın manevi boyutunu yaşatır.
Ramazan Bayramı, dünyanın farklı bölgelerinde farklı geleneklerle kutlansa da özünde birlik, dayanışma ve paylaşım yer alır. Müslümanlar için bu özel gün, dost ve akrabalarla bir araya gelme ve yardımlaşma fırsatı sunar.
Muhabir: Muhammet Tarhan